ภาพผ่านกระจกหม่นมัว

ภาพผ่านกระจกหม่นมัว (Through A Glass Darkly)
ผู้เขียน โยสไตน์ กอเดอร์
ผู้แปล วนุศ
ปีพิมพ์ 2543
173 หน้า
130 บาท

นักอ่านส่วนใหญ่คงรู้จักกับ โยสไตน์ กอเดอร์ กันเป็นอย่างดีจากผลงานชื่อดังอย่าง “โลกของโซฟี” ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ปรัชญา เนื้อหาที่สะท้อนก้นบึ้งของจิตใจของมนุษย์โดยสร้างปมปัญหาต่างๆอย่างเพลิดเพลินจนผู้อ่านเองหลงค้นหาคำตอบตามตัวละครหลักด้วยความสนุกสนาน ดังนั้น โลกของโซฟีจึงกลายเป็นวรรณกรรมชั้นดีสำหรับนักอ่านหนังสือทั่วโลก “ภาพผ่านกระจกหม่นมัว” ก็เป็นเช่นเดียวกัน เรื่องราวชวนให้คิดที่เกิดจากการสนทนาที่ไม่ธรรมดาของตัวละครสองตัว หนึ่งคือเอเรียล เทวดาตัวจิ๋วจากสวรรค์ อีกหนึ่งคือซิซิเลีย สาวน้อยที่ป่วยหนักใกล้เสียชีวิตและกำลังหมดหวัง แต่ละคำได้สร้างบรรยากาศอบอุ่นให้ผู้อ่านได้สัมผัสและฉุกคิด

หน้าปกตีเป็นกรอบสีฟ้า ภายในเป็นพื้นขาว มีรูปของสาวน้อยยิ้มเศร้าและเทวดาตัวจิ๋วร่าเริงที่เป็นตัวละครหลักชวนให้รู้สึกอบอุ่นและเศร้าในขณะเดียวกัน ฉันจึงเลือกที่จะหยิบหนังสือเล่มนี้ขึ้นมาก่อนใครจากกองหนังสือที่วางสุมกันเต็มไปหมด และเมื่อพลิกไปที่ปกหลังเพื่อจะอ่านเรื่องย่อ ฉันกลับพบกับข้อความหนึ่งที่กินใจเป็นอย่างยิ่ง

"เอาเถอะ ยังไงฉันก็ไม่เข้าร่วมการแข่งขัน กับพวกนักวิชาการที่เอาจริงเอาจังอย่างนั้นหรอก พวกเขาเชื่อว่าความลับทั้งหมดของธรรมชาติ สามารถล่วงรู้ได้ด้วยกล้องจุลทรรศน์และกล้องดูดาว แล้วก็เชื่อแต่เฉพาะสิ่งซึ่งตวงวัดได้ แต่พวกเขาเข้าใจเพียงแค่ส่วนเดียว พวกเขาไม่เข้าใจว่าพวกเขามองสิ่งต่างๆผ่านกระจกที่หม่นมัว เป็นไปไม่ได้ที่จะกะประมาณเทวดาสักองค์ ทั้งการเฝ้าดูผ่านเลนส์กล้องจุลทรรศน์ ก็ไม่อาจช่วยอะไรได้ สิ่งที่ได้ก็คือ เธอเพียงแต่เห็นภาพสะท้อนของตัวเองชัดขึ้นเท่านั้น..."

คำที่โปรยไว้ที่ปกหลังนั้นเป็นคำเจรจาของซิซิเลียที่ได้บอกหลักใจความสำคัญของเรื่องเสียหมดสิ้น บทสนทนาของทั้งสองคนล้วนเกี่ยวกับการรู้สึกถึงการมีชีวิต ความรู้สึกนึกคิด การมีเนื้อหนังมังสา โลก จักรวาล ตลอดจนกระทั่งการมีอยู่และความเป็นไปของเทวดา คำถามต่างๆที่ต่างฝ่ายต่างสงสัยถูกแก้หมดสิ้นด้วยคำบอกเล่าของคู่สนทนา เทวดาตัวจิ๋วที่ไม่เคยรู้จักสัมผัสและรสชาติก็ได้รู้ว่าหิมะเย็นลักษณะใด สาวน้อยก็ได้รับรู้ว่าแท้ที่จริงแล้วเทวดาไม่ได้เป็นผู้ใหญ่อย่างที่โลกได้สอนเอาไว้ และทั้งสองคนได้รับรู้ซึ่งกันและกันว่าแท้จริงแล้วตนเองมองภาพผ่านกระจกที่หม่นมัว ในปกหลังนั้นได้บอกหลักสำคัญนี้ไว้ชัดเจน

บรรยากาศในเนื้อเรื่องเปิดด้วยเทศกาลแห่งความสุข ทุกคนในบ้านต่างอยู่ชั้นล่างของบ้านเพื่อร้องเพลงและทานอาหารร่วมกัน มีเพียงซิซิเลียเท่านั้นที่นอนนับห่วงแขวนผ้าม่านในห้องนอนทำให้รู้สึกเศร้าใจอย่างประหลาด แต่ก็กลับรู้สึกสนุกสนานและอบอุ่นอีกครั้งเมื่อเอเรียล เทวดาองค์น้อยปรากฏตัวขึ้นมา และสนทนากับซิซิเลียด้วยความรู้อีกด้านของกระจกที่หม่นมัว ภาษาสนทนาที่เรียบง่ายแต่สร้างปมชวนคิด สามารถสร้างบรรยากาศทั้งเศร้า ทั้งเหงา ทั้งสุขได้ในคราวเดียวกัน ตัวละครแต่ละตัวมีลักษณะเป็นธรรมชาติ เป็นคนจริงๆที่สามารถพบได้ในชีวิตประจำวัน แม้แต่เอเรียลที่เป็นเทวดาด้วยก็ตาม ซึ่งตัวละครทุกตัวนั้นเชื่อมโยงกันด้วยปมปัญหา ปมปรัชญาที่แต่ละคนต่างกันออกไป จึงทำให้เกิดความสะเทือนอารมณ์และตอบคำถามแก่ใจของผู้อ่านแต่ละคนได้ สิ่งเหล่านี้คือเอกลักษณ์ทรงเสน่ห์อย่างหนึ่งของผู้แต่ง

หนังสือเล่มนี้เหมาะสำหรับผู้ที่กำลังเหนื่อยล้าสิ้นหวัง ผู้ที่กำลังสับสนกับการมีตัวตนอยู่ของชีวิต ผู้ที่กำลังคิดว่าตนเองคิดถูกต้องแล้ว ผู้ที่กำลังจะเริ่มต้นใหม่กับบางสิ่ง และผู้ที่กำลังหาคำตอบให้จิตใจ หนังสือเล่มนี้คือคำตอบ แม้จะไม่ได้บอกอย่างชัดเจนว่าคำตอบคืออะไร หากลองอ่านทีละนิดด้วยความคิดที่ปลอดโปร่ง ปราศจากสิ่งขุ่นข้องในจิตใจแล้ว คำตอบจะค่อยๆแจ่มชัดขึ้นมาจนเติมเต็มหัวใจอย่างไม่รู้ตัว

แม้ “ภาพผ่านกระจกหม่นมัว” จะไม่ได้มีชื่อเสียงโด่งดังเหมือนกับเรื่องอื่นๆของโยสไตน์ กอร์เดอร์ แต่ “กระจกที่หม่นมัว” ของเราจะถูกขัดถูอย่างช้าๆเพียงแค่พลิกอ่านหน้าแรก และเมื่อจบเรื่อง ก็จะพบว่าโลกใบนี้จะไม่ “หม่นมัว” อีกต่อไป

จิตารี