ชุดประดาน้ำและผีเสื้อ

ชุดประดาน้ำและผีเสื้อ
ฌ็อง - โดมินิก โบบี้ เขียน
วัลยา วิวัฒน์ศร แปล
พิมพ์ครั้งที่ 4 พ.ศ. 2545
สำนักพิมพ์ผีเสื้อ
224 หน้า ราคา 149 บาท

"---คลื่นความทุกข์เข้าครอบคลุมผม เตโอฟีล ลูกชายของผม นั่งเรียบร้อยอยู่เบื้องหน้า ใบหน้าของเขาห่างจากใบหน้าผมเพียงห้าสิบเซ็นต์ แล้วผม พ่อของเขา ไม่มีแม้แต่สิทธิ์ที่จะเอามือลูบผมดกหนาของเขา สัมผัสต้นคออ่อนนุ่ม กอดรัดร่างน้อยๆ อันอบอุ่นและลื่นเรียบของเขาให้แนบแน่น จะให้พูดว่าอย่างไร มันเหี้ยมโหด อยุติธรรม สุดจะทนทาน หรือ น่าสะพรึงกลัวกันแน่ ---" เป็นข้อความตอนหนึ่งในบทที่ชื่อว่าม่าน จากหนังสือ “ชุดดำน้ำและผีเสื้อ” ของ ฌ็อง-โดมินิก โบบี้

บันทึกชีวิตที่ทั้งเฉียบคมทางความคิด เข้มข้นทางอารมณ์ และละมุนละไมด้วยความอ่อนหวานแห่งถ้อยคำ เป็นการเขียนด้วยการเลิกเปลือกตาของโบบี้ ผ่านการแปลจาก “วัลยา วิวัฒน์ศร”ผู้โลดแล่นบนถนนสายการแปลวรรณกรรมฝรั่งเศสอย่างภาคภูมิเป็นเวลากว่า 20 ปี

ข้อความตอนนี้เป็นสัจธรรมชีวิตที่ไม่มีใครปฏิเสธได้ ตราบใดที่มนุษย์ยังคงเดินตามวิถีโลก โลกก็จะสร้างแบบทดสอบชีวิตมาทดสอบมนุษย์อยู่ตลอดเวลา และรอจังหวะที่มนุษย์ผู้หลงระเริงก้าวพลาดพลั้ง โลกก็พร้อมที่จะกระหน่ำซ้ำเติมและมอบรอยแผลเป็นแห่งชีวิตไว้เป็นสิ่งเตือนใจ นั่นคือความจริงที่มนุษย์ต้องทำใจยอมรับโดยไม่สามารถหลีกหนีได้

บรรณาธิการบริหารนิตยสารแอลล์ฉบับฝรั่งเศสเป็นอีกคนหนึ่งที่ต้องพบกับบททดสอบอันโหดร้ายและหนักหน่วงที่สุดในชีวิต เมื่อวันที่ 8 ธันวาคม 1995 เส้นเลือดในสมองของฌ็อง-โดมินิก โบบี้แตก ส่งผลให้เขาเป็นผู้ป่วยอัมพาตทั้งตัว ขยับตัวไม่ได้ ไม่สามารถพูดหรือแสดงสีหน้า สิ่งที่เขาทำได้นั้นคือการเคลื่อนไหวศรีษะเล็กน้อยและกระพริบเปลือกตาซ้ายเท่านั้น ส่วนสติ ความนึกคิด อารมณ์ และความฝันความมุ่งมั่นของเขายังคงอยู่ครบถ้วน นั่นจึงเป็นฝันร้ายที่สุดในชิวิตของเขา

ในระหว่างการรักษาตัว โบบี้ได้เรียนรู้การสื่อสาร จากนักสัทวิทยาหรือที่เขาเรียกว่าแม่ทูนหัว เธอนำชุดตัวอักษร ESA ซึ่งโบบี้เรียกว่า "รหัส" มาให้ใช้ อักษรชุดนี้เรียงตามความถี่ในการใช้ภาษาฝรั่งเศส ซึ่งทุกคนที่ต้องการสื่อสารกับเขาจะต้องรู้จัก เพื่อจะได้พูดคุยกันได้ในเวลาสั้นที่สุด โดยโบบี้ใช้วิธีเลิกเปลือกตา ส่วนเธอจะขานอักษรทีละตัวไล่ เพื่อให้โบบี้เลือกตัวอักษรเหล่านั้น จากนั้นก็จดอักษรเหล่านั้น แล้วเริ่มขานอักษรใหม่ ทีละตัว จนได้หนึ่งคำ ทีละคำ เรียงกันไปจนเป็นประโยค

จากการสื่อสารระหว่างคนสองคน กลายเป็นการสื่อสารกับคนอื่น ไม่ว่าจะเป็นพยาบาล แพทย์ เพื่อนร่วมงาน หรือ คนในครอบครัว โบบี้เริ่มสื่อสารถึงเพื่อนๆ ด้วยการเขียนจดหมายเวียน เขียนด้วยการเลิกเปลือกตาข้างซ้ายของเขา จากจดหมายเวียนโบบี้ตกลงใจเขียนหนังสือเป็นเล่ม ทำความฝันของตนให้เป็นจริง นั่นคือการเป็นนักเขียน

เขาเขียนหนังสือชุดประดาน้ำและผีเสื้อเสร็จภายในเวลาสองเดือน ในทุกๆวันวันละสองถึงสามชั่วโมง โบบี้จะต้องวางโครงเรื่องทั้งหมดในสมองของเขา แบ่งเป็นบทเป็นตอน ในแต่ละคืนเขาเลือกสรรคำ เรียงประโยค เรียงย่อหน้า แก้ไขสำนวน ขัดเกลาทุกอย่างให้เสร็จสรรพ แล้วท่องจำไว้ เขาต้องท่องจำได้ทั้งหมด ก่อนที่จะให้เขียนตามคำบอกด้วยการเลิกเปลือกตาให้ผู้ขานอักษรเขียนจด เขาต้องเลิกเปลือกตามากกว่าสองแสนครั้งจนกระทั่งจบเล่ม จากอักษรรวมเป็นคำ จากหนึ่งตัวอัษร หนึ่งคำ หนึ่งประโยค หนึ่งย่อหน้า หนึ่งบท และหนึ่งเล่ม

โบบี้พูดถึงประสบการณ์จริงทั้งในอดีตและปัจจุบัน ทั้งเรื่องจริงและจินตนาการผ่านสายตาที่มองโลกอย่างเฉียบคมของชายคนหนึ่งที่ไม่ยอมพ่ายให้กับอุปสรรคที่ผ่านเข้ามา แม้ว่าโบบี้จะต้องเขียนโดยมีข้อจำกัดมากมายภายใต้สถานการณ์ยากลำบากเกินจะจินตนาการได้ แต่ทว่าความสามารถในการใช้ภาษาที่เบาด้วยอารมณ์ขัน ร่าเริงมีชีวิตชีวา อีกทั้งเต็มไปด้วยอารมณ์อ่อนไหว เศร้าทรมาน ที่แทรกไว้ได้อย่างลงตัว ความสามารถในการใช้ถ้อยคำ สำนวนและโวหารต่างๆของเขายังอยู่ครบ โบบี้ไม่ได้ทำให้ผู้อ่านผิดหวังทั้งด้านคุณค่าของเนื้อหาและภาษา เขาสามารถร้อยเรียงเรื่องราวเข้ากันให้เป็นหนังสือที่วิเศษ เป็นเรื่องที่ผู้อ่านไม่อยากวางจนกระทั่งจบบทสุดท้าย


สิ่งที่โบบี้กล่าวถึงในฐานะผู้ป่วยในหนังสือเล่มนี้ ยังเปรียบได้กับสารของผู้ป่วยต่อเจ้าหน้าที่ฝ่ายรักษาพยาบาลทุกระดับ ให้พวกเขาได้ตระหนักถึงการหลงลืมไปว่า ผู้ป่วยอัมพาตยังคงมีความรู้สึกเช่นเดียวกับคนทั่วไปควรได้รับการปฎิบัติในฐานะเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน อีกทั้งสารแห่งความรู้สึกที่มีต่อผู้ป่วยด้วยกัน ว่าให้ยอมรับสิ่งที่เป็นไปและอยู่กับมันให้ได้

โบบี้เสียชีวิตหลังจากหนังสือออกวางจำหน่ายเพียงสามวัน หนังสือชุดประดาน้ำและผีเสื้อจึงเปรียบได้กับของขวัญที่มีค่าที่โบบี้ได้มอบให้แก่โลกของเรา เขาทำให้เรารู้ว่าคนเราสามารถทำตามความฝันได้เสมอ ไม่ว่าเราจะอยู่ในสถานการณ์ที่ยากลำบากเพียงใด ขอเพียงอย่าหยุดฝัน มีความหวังอยู่เสมอ และลงมือทำ ดังที่โบบี้แสดงให้เห็นแล้วว่า แม้ร่างกายของเขาจะต้องอยู่ภายใต้ชุดประดาน้ำที่รัดรึงกายให้เจ็บปวดเคลื่อนไหวไม่ได้ แต่ความฝันความคิดจินตนาการของเขาก็ยังสามารถจะโบยบินตามใจนึก ดังเช่นผีเสื้อที่โบยบินแสวงหาความสวยงามมาเติมเต็มให้ชีวิต

พิมพ์อัณณ์